بررسی نظریه مشخصه مندی رسانه ها و چالش های اقتباس در هنر معاصر
به گزارش کیت هنری، پنجمین نشست تخصصی پیش درآمدی بر هفتمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران با سخنرانی پروفسور کامیلا الیوت برگزار گردید.
به گزارش کیت هنری به نقل از روابط عمومی انجمن سینمای جوانان ایران، پنجمین نشست تخصصی «پیش درآمدی بر هفتمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران» به شکل مجازی و با سخنرانی پروفسور کامیلا الیوت نظریه پرداز حوزه اقتباس، برگزار گردید. قبل از آغاز سخنرانی، رامتین شهبازی پژوهشگر و مدرس سینما و دبیر شورای علمی همایش، مقدمه ای در معرفی و تشریح چارچوب فکری و نظری این استاد در حوزه مطالعات اقتباس ارائه نمود. همینطور مهدی چاوش ور بعنوان کارشناس-مترجم، وظیفه ترجمه و انتقال مباحث را به عهده داشت.
سه پرسش محوری
کامیلا الیوت در شروع سخنان خود سه پرسش اصلی را محور بحث های جلسه معرفی کرد: «مشخصه مندی رسانه ای چیست؟ اقتباس به چه معناست؟ و نسبت میان این دو چگونه باید تعریف شود؟» وی اظهار داشت: برای فهم دقیق این موضوعات، ضروری است به ریشه های تاریخی طبقه بندی رسانه ها و هنرها بازگردیم. یکی از پیشگامان این طبقه بندی، کارل لینه زیست شناس سوئدی قرن هجدهم است که با توسعه نظام سلسله مراتبی در دسته بندی گونه های زیستی، زمینه ای علمی و نظری برای مطالعات بعدی در علوم انسانی فراهم نمود. الیوت توضیح داد: لینه ساختاری را به وجود آورد که در آن هر موجود زنده برپایه خصوصیت هایش در سلسله مراتب مشخص جای می گیرد؛ این نظام حتی به تمایزهای جنسی و تولیدمثلی توجه دارد، که می تواند منعکس کننده رفتارهای انسانی هم باشد. میتوان این نظام طبقه بندی را با روش نام گذاری در انسان ها، یعنی نام کوچک و نام خانوادگی، مقایسه کرد؛ این ساختار سلسله مراتبی، نظم و تمایز را در هویت ها نشان داده است. الیوت سپس به گوتفرید لِسینگ، فیلسوف و نظریه پرداز آلمانی، پرداخت و بیان نمود: لِسینگ از اولین کسانی بود که بر لزوم مشخصه مندی رسانه ها و تفکیک گونه های هنری بر مبنای خصوصیت های ذاتی شان تاکید کرد. نظریه او بر این اساس است که هر هنر باید بعنوان گونه ای مستقل تعریف شود که فرم و محتوای آن رسانه را مشخص می کند و ترکیب آن با گونه های دیگر نقض این اصل است. وی ادامه داد: لِسینگ اقتباس میان هنرها را نوعی خیانت رسانه ای می دانست و معتقد بود چنین ترکیبی منجر به خلق آثاری مضحک، ناممکن و هیولاگونه خواهد شد. کامیلا الیوت سپس به جورج بلوستون، نظریه پرداز آمریکایی، اشاره نمود و اظهار داشت: بلوستون با کتاب «Novel to Film» بحث مشخصه مندی و اقتباس را به رابطه میان رمان و سینما تعمیم داد. این استاد دانشگاه توضیح داد: بلوستون میان هنرهای زبانی، مانند رمان و شعر، و هنرهای بصری، مانند نقاشی و فیلم، تمایز قائل شد و آنها را برپایه خصوصیت های فضامند یا زمان مندشان دسته بندی کرد. باآنکه بلوستون بر تفاوت های اساسی مدیوم ها تاکید داشت، اما همزمان امکان توافق ضمنی در رابطه با اقتباس را هم بیان نمود. پروفسور کامیلا الیوت اظهار داشت: جالب اینست که هدف بلوستون نقد وابستگی سینما به ادبیات بود و قصد داشت این ۲ حوزه را از هم متمایز کند، اما کتاب او بعدها به منبع اصلی مطالعات اقتباس تبدیل شد.
چالش های نظریه مشخصه مندی رسانه ها در دنیای امروز
وی با نگاهی نقادانه به نظریه مشخصه مندی رسانه ها اشاره نمود و اظهار داشت: این نظریه در واقع حامل ارزش ها و باورهای خاصی است که به باور من حتی در طبقه بندی گونه های زیستی هم حضور دارند. مثلا باور به هویت های ذاتی و ثابت که در طبقه بندی های زیستی وجود دارد، در طبقه بندی هنرها هم نقش دارد و سبب می شود هنرها در یک سلسله مراتب از والا تا پست جای بگیرند. الیوت توضیح داد: برای مثال، هنرهایی مانند اپرا و باله در رده هنرهای والا و بازیهای ویدیویی در رده هنرهای پست قرار می گیرند. این سلسله مراتب منجر به تفکیک و جداسازی رسانه ها و مخالفت با اقتباس شده است. در بعضی دیدگاه ها، اقتباس حتی بعنوان نوعی «تلقیح نژادی» و اقدامی «نامشروع» شناخته شده است. وی ادامه داد: این نگرش ریشه در باورهای تاریخی نژادی دارد که بر خلوص رسانه ها تاکید می کند و اقتباس را خیانت یا سرقت قلمداد می کند؛ این دیدگاه نه تنها در حوزه نژاد بلکه از منظر اخلاقی هم بشدت به اقتباس نقد دارد. کامیلا الیوت با ارجاع به اسطوره های یونانی و نُه الهه هنر «نُه موز» نشان داد که طبقه بندی های کهن همواره تمایزات و اشتراکات میان هنرها را منعکس کرده اند. وی با نقل قولی از نظریه پرداز تنکو بیان کرد که هنرها اگر بعنوان اعضای یک خانواده در تعامل و تلفیق با یکدیگر دیده شوند، زیبایی و غنای بیشتری خواهند یافت. این دیدگاه در تضاد با نظریه مشخصه مندی رسانه ها است که اقتباس را نوعی جدایی و خیانت می داند.
نقدها و تداوم نظریه مشخصه مندی رسانه ها
الیوت به نقدهای گوناگونی که از سالهای پایانی قرن بیستم تاکنون ضد نظریه مشخصه مندی رسانه ها مطرح شده اشاره نمود، همچون نگاههای تجربی، شناختی، پست مدرن و ساختارشکن که در بعضی موارد این نظریه را ناکافی یا محدود دانسته اند. اما علیرغم این نقدها، نظریه همچنان در خیلی از مطالعات و رشته های میان رشته ای پابرجا می باشد و بعنوان چارچوبی بنیادین به آن ارجاع داده می شود. وی علل ماندگاری نظریه را علاوه بر پایه های فلسفی و روش شناسی، انگیزه های اقتصادی، ساختارهای دانشگاهی و تدریس آن در برنامه های آموزشی برشمرد. همینطور تاکید کرد که علوم انسانی به طور عمده بر تفاوت ها تاکید دارند که این مورد هم نظریه را تقویت می کند.
منبع: كیت هنری
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان کیت هنری در مورد این مطلب