آیا علیرضا پهلوی توسط برادرش رضا به قتل رسید؟
کیت هنری: کیت هنری: پررنگ بودن تقابل تاریخی ایران با امپریالیسم و استعمار غرب و مقابله با تطهیر پهلوی، از محورهای رمان «روز به خیر آقای نویسنده» نوشته حسین زحمتکش زنجانی است؛ رمانی با بهره بردن از شخصیت ها و رویدادهای واقعی که سرنوشت دومین پسر شاه مخلوع را به شکل ویژه ای پیگیری می کند.
به گزارش کیت هنری به نقل از ایسنا، در معرفی ناشر از این کتاب آمده است: «روز به خیر آقای نویسنده»، با عنوان دوم و فرعیِ «بادسواری بر موج های خزر»، داستانی رئال با زمینه اجتماعی، سیاسی و تاریخی است که از نگاه سه راوی روایت می شود. از این راوی ها، یکی سوم شخص محدود است و دو راوی دیگر، اول شخص، که هر کدام با ترتیبی خاص، دو فصل در بین در داستان حضور پیدا می کنند. شخصیت های اصلی داستان عبارت اند از: ۱- محمدعلی زرگری، معروف به مملی واکسی (با روایت سوم شخص محدود)، ۲- شهداد نیاری (با روایت منِ راوی)، ۳- علیرضا پهلوی (با روایت منِ راوی). از میان این سه، تنها شخصیت سوم است که واقعی است و دو دیگر، خیالی اند و بنا به پیش رفتن روند داستان، به رمان اضافه شده اند.
سیر داستان، به جز در روایت اول، دورانی است و گاهی فلش بک دارد. نکته بارز در مورد داستان، پررنگ بودن تقابل تاریخی ایران با امپریالیسم و استعمار غرب، بخصوص انگلستان، فرانسه و آمریکاست. این مساله در بیشتر اتفاقات داستان و در هر سه روایت، حضور بارز دارد. البته درون مایه اصلی داستان، در وهله اول، مقابله با تطهیر پهلوی و در وهله دوم، ناظر بر شرایط بازار نشر کتاب در ایران است و به شکلی نسبت به آن انتقاد دارد. رمان با این تقدیم آغاز می شود: «به همه کسانی که دغدغه فرهنگِ این مرزوبوم، خواب شب شان را آشفته کرده است.»
اما جریان چیست؟ مملی واکسی، دانشجوی رشته فلسفه دانشگاه تهران است و اصالتاً اهل بوموساست که در تغییر اسمش به ابوموسی تا تحول جمعیتی و فرهنگی آن، ردپای انگلیسی ها را میتوان پیدا کرد. داستان نویس است و نخستین رمانش را با نام «بادسواری بر موج های خزر» نوشته و الان برای چاپ آن دنبال ناشر می گردد. دو روایت اول شخص داستان (یعنی روایت های شهداد نیاری و علیرضا پهلوی) در واقع، متن رمان مملی واکسی را می سازند که در متن رمان در ادامه روایت خود مملی واکسی گنجانده شده اند. مملی برای کسب روزی و هم به دست آوردن سوژه داستان هایش در کنار درس، به واکس زدن اشتغال دارد و به همین خاطر به مملی واکسی مشهور است. او گرایش های مذهبی و انقلابی دارد و بشدت نسبت به استعمار و سلطه غرب حساس است و حتی تصمیم دارد در رمان دومش به مبحث قحطی گسترده ایران در اواخر قرن سیزدهم که سبب و بانی اش بیشتر انگلیسی ها بودند، بپردازد.
رمان مملی چون تم غرب ستیزی و تطهیرزدایی از پهلوی ها را دارد، با استقبال ناشرانی که به ادبیات روشنفکری گرایش دارند، مواجه نمی شود و همه تکاپوهایش بی سرانجام می ماند. در این روایت، از کتاب های زیادی که در ایران مجوز چاپ گرفته اند، اسم برده شده و با نگاهی انتقادی به آنها نگریسته شده است؛ از جمله، دایی جان ناپلئون، ملت عشق، هنوز هم منِ جوجو مویز، ناطور دشت، هیچ دوستی به جز کوهستان، تعمیرکارِ مالامود، و تو برنگشتیِ لوریدان ایونس، انجمن منتظران رهبر، نمایشنامه جنگ و صلح غزه، خاله آمریکا، طریق بسمل شدن و بیرون درِ محمود دولت آبادی، فتحنامه مغانِ هوشنگ گلشیری، همسایه های احمد محمود، شب هولِ هرمز شهدادی، خسرو خوبانِ رضا دانشور، تهران شهر بی آسمانِ امیرحسن چهل تن، همنوایی شبانه ارکستر چوب های رضا قاسمی، سوره الغراب مسعودی، فریدون سه پسر داشتِ عباس معروفی، در حضرِ مهشید امیرشاهی، مارونِ بلقیس سلیمانی، هرسِ نسیم مرعشی، خون خورده یزدانی خرم، اپرای خاموشی صدا در تالار رودکی و غیره.
از نظر نویسنده "روز به خیر آقای نویسنده" «این کتاب ها، مشتی نمونه خروارند؛ کتاب هایی که روزانه در کشور ما مجوز می گیرند و چاپ می شوند و همگی محتوای مخربی دارند و هیچ نظارتی روی چاپ آنها صورت نمی گیرد و به تبع می توانند بر ذهن مردم ما بصوص نسل جوان، تاثیر مخربی بگذارند». عمده نقدهایی که به این کتاب ها وارد دانسته شده است، «محتوای مستهجن و سیاسی آن هاست؛ بیژه مواردی چون ترویج فرهنگ غرب، عادی انگاری ولنگاری و مهمانی های مختلط و مصرف مشروبات الکلی و همجنس گرایی، تقدس زدایی از دفاع مقدس و انقلاب اسلامی، تطهیر پهلوی و تطهیر اسرائیل و مظلوم نمایی یهود.»
شخصیت بعدی، شهداد نیاری است؛ منافق کهنه کاری که با نظام جمهوری اسلامی عناد دارد و الان ساکن پادگان مجاهدین خلق در آلبانی است و برای اجرای نقشه ای به پاریس می رود. اینکه نقشه او چیست، در ارتباط مستقیم با روایت سوم یعنی روایت علیرضا پهلوی قرار دارد که در سال ۱۳۸۹ شمسی به کام مرگ می رود. اینجا ماجرای یک وصیت در بین است و مجری آن هم شهداد است. در ضمنِ روایت شهداد، به جنایات منافقین و در ضمنِ روایت علیرضا، به خیانت های خاندان پهلوی از رضاشاه گرفته تا شاه و فرح و فرزندانشان تا زمان حاضر اشاره شده است.
روایت شهداد، به پیش از انقلاب و اوایل انقلاب و حتی سالهای بعدتر فلش بک های زیادی دارد. وی در جوانی به سازمان مجاهدین خلق می پیوندد و مبارزاتی هم ضد رژیم شاه دارد. در سالهای منتهی به انقلاب، با تغییر مرام سازمان و نزدیک شدن آن به تفکرات مارکسیستی به دستور تقی شهرام، او که گرایش های نسبتاً مذهبی دارد، در کنار مسعود رجوی می ماند و پس از انقلاب هم همچنان به او وفادار است. وی در کل، آدمی بددهان و فحاش است و از همه کس طلبکار است و همه را به دیده تحقیر می نگرد. این حس، نمایانگر عقده های فروخورده ای است که در سازمان به اعضاء تحمیل می شود و در برون دادش در سطح جامعه در تحقیر دیگران، خودش را نشان داده است.
شهداد پس از انقلاب به مبارزه با جمهوری اسلامی می پردازد و در بعضی بمب گذاری ها شرکت داشته و حتی در عملیات فروغ جاویدان (مرصاد) هم حاضر بوده و در این عملیات هم هست که همسرش را از دست می دهد و عقده هایش از نظام بیشتر می شود. بررسی مراحل زندگی شهداد از دوران قبل از انقلاب تا عصر حاضر، به شکلی تحلیل فشرده ای از تاریخ ظهور و بروز سازمان مجاهدین خلق است؛ از زمانی که شکل گرفت و مبارزاتش را ضد شاه آغاز کرد، تا پیروزی انقلاب و پس از انقلاب و اعلام جنگ مسلحانه با جمهوری اسلامی و فرار از ایران و حضور در پادگان اشرف و عملیات ضد ایران و بعد هم انتقال به پادگانی در آلبانی و... روایت شهداد در طول داستان، به شکلی روایت تضادهاست. او خودش هم معجونی از تضادهاست و همه چیزش در تضاد پیش می رود.
بدون شک، علیرضا پهلوی، مهم ترین شخصیت داستان است و روایت او هم به شکلی گرانیگاه داستان به حساب می آید. در بین شخصیت های اصلی، او تنها شخصیت واقعی داستان است و گزارش مهم ترین درونمایه داستان هم یعنی تطهیرزدایی از پهلوی ها، بر عهده اوست. او دومین پسر شاه مخلوع است و در ارتباط با وی، تقریبا از بیشتر شخصیت های دربار اسم برده می شود؛ شخصیت هایی چون فرح دیبا و پدر و مادرش، رضا پهلوی و همسرش، فرحناز پهلوی، لیلا پهلوی، شهناز پهلوی، اردشیر زاهدی، تیمور بختیار، دکتر مصدق، علی پاتریک، احمدعلی مسعود انصاری، شعبون بی مخ، رضاشاه و همسران و فرزندان و برخی نوادگان وی، و بسیاری دیگر. این جاست که در راه داستان از نگاه اول شخصِ علیرضا پهلوی، شبکه درهم پیچیده دربار از روزگار برقراری سلطنت تا به امروز توصیف می گردد و خیانت ها و جنایت های آن از نظر اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، به زبان داستان، یک به یک شمرده می شود.
علیرضا پهلوی، دانشجوی دکتری زبان باستانی ایران در دانشگاه هاروارد است و الآن دارد روی تز دکترایش که ترجمه متن مینوی خرد است، کار می کند. او باسوادترین فرد خاندان پهلوی است و طبیعی است که برادرش رضا که از او با عنوان ولیعهد ایران یاد می کنند، به وی حسادت کرده، او را در بایکوت خبری کامل قرار دهد. در روایت علیرضا به این بایکوت اشاره شده و البته به پوچ گرایی او هم اشاراتی رفته است که این هر دو هر کدام، یکی از احتمالات در ارتباط با علت مرگ او را تقویت می کند: خودکشی یا کشته شدن به دست برادرش رضا.
در برشی از کتاب می خوانیم: «گفته اند ایدئولوژی مان عوض شده. شده ایم مارکسیست. بعضی ها می گویند مارکسیستِ مارکسیست که نه، مسلمانِ مارکسیست. این دیگر چه صیغه ای است! مگر می شود؟ یا رومی روم یا زنگی زنگ؛ یا مسلمان یا مارکسیست. هر دو را این ها با هم می خواهند؛ هم خر را و هم خرما را.
- دکتر شریعتی می گه می شه. مگه مقاله شو تو کیهان نخوندی؟
چه غلط ها! چه شده که تیمور پاپتیِ خرده لات و یک لاقبا، مقاله خوان شده؛ آن هم مقاله دکتر علی شریعتی. این شریعتی هم تکلیفش با خودش روشن نیست ها! یک روز انقلابی تمام عیار است و به زندان می افتد و روز دیگر، توی روزنامة حکومتی کیهان، مقاله چاپ می کند!
- خودم که نخوندم. برادرا می گن.
- حدس می زدم.
- مطهری و تاجر و بقیه انقلابی ها حق دارن بهش مشکوک بشن.
دستش را زیر چانه اش جمع می کند و قیافه متفکرانه ای به خودش می گیرد. چهار کلاس بیشتر سواد ندارد و حالا آدم شده برای ما. سازمان، کارش به کجا رسیده که این مرتیکه بی سروپا شده نظریه پرداز آن! نخیر، دست بردار نیست. همچنان اظهار فضل می کند.
- آیت الله خمینی هم خیلی راجع بهش حرف نمی زنه. حتما یه چیزی هس دیگه. چه می دونم!
این چه می دانمش را آن قدر غلیظ بلغور می کند که هر که نداند، خیال می کند ته وتوی قضیه را درآورده و این نمی دانمش هم نمی دانمِ سقراطی است.»
«روز به خیر آقای نویسنده: بادسواری بر موج های خزد» نوشته حسین زحمتکش زنجانی در ۱۹۲ صفحه با شمارگان ۱۰۰ نسخه و با قیمت ۹۰ هزارتومان در سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی راهی بازار نشر شده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب