کتاب مدلهای اخلاق کاربردی پژوهشی روش شناختی منتشر گردید
کیت هنری: کتاب «مدل های اخلاق کاربردی؛ پژوهشی روش شناختی» اثر حجت الاسلام والمسلمین محمدتقی اسلامی در 430 صفحه به چاپ رسید.
به گزارش کیت هنری به نقل از ایسنا، کتاب «مدل های اخلاق کاربردی؛ پژوهشی روش شناختی» اثر حجت الاسلام والمسلمین محمدتقی اسلامی است که به همت پژوهشکده اخلاق و معنویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در ۴۳۰ صفحه منتشر گردید.
بحث اصلی این کتاب در باب مدلهای مواجهه با نظریه های اخلاقی، به هنگام چالش این نظریه ها با معضلات و دوراهی های اخلاقی است.
این مدلها که روش های توجیه اخلاقی نامیده شده اند، در سه دسته کلی قابل شناسایی هستند: ۱- مدل هایی که با اتخاذ مبنای نظریه گرایانه بر تولید یا کشف نظریه صحیح و کامل اخلاقی و آن گاه کاربست آن در موقعیت ها و موردهای جزئی تاکید دارند؛ به این روش ها، روش های از بالا به پایین گفته می شود. ۲- مدل هایی که تولید یا کشف نظریه صحیح، کامل و یگانه را خصوصاً با صرف نظر از اقتضائات خاص موقعیت های جزئی، ناممکن می دانند و راه استدلال و توجیه اخلاقی را بوسیله تمرکز بر اقتضائات خاص مورد های جزئی جستجو می کنند؛ به اینگونه مدلها، مدلهای از پایین به بالا گفته می شود. ۳- مدل هایی که با نگاهی معتدل به نظریه و کاربست آن، در حقیقت به همگرایی روش شناختی میان مدلهای از بالا به پایین و از پایین به بالا نظر دارد.
نویسنده در مقدمه این اثر آورده است: در این اثر بدنبال آن هستیم که دریابیت روش هیا مطرح در اخلاق کاربردی معاصر با چه نقدهایی روبرو هستند و در این میان برمبنای فرهنگ بومی اسلامی ما، روش صحیحی که در سطح جهانی قابل عرضه باشد، کدام است؟
رهیافت انتقادی ما در این پژوهشف رهیافتی اسلامی است که از تجربه تاریخی عالمان مسلمان هم در شناسایی منابع فهم دینی و هم در روش به کارگیری این منابع بهره می جوید.
ساختار اثر
فصل اوّل به کلیات و ادبیات اختصاص یافته که ضمن بیان اهداف، پیشینه و موضوع رشته اخلاق کاربردی، مرز میان اخلاق کاربردی و اخلاق هنجاری و نسبت باخلاق کاربردی با اخلاق حرفه ای را تبیین کرده است.
دومین فصل از کتاب مذکور، که با عنوان «روش شناسی کمّی و کیفی در اخلاق کاربردی» نگارش یافته، دربردارنده‌ی مطالبی همچون روش پژوهش در اخلاق کاربردی، منظر معرفت شناسانه، دیدگاه دیالکتیک است.
«نظریه گرایی اخلاقی: نگاهی از بالا به پایین» عنوان فصل سوم این کتاب بوده که مشتمل بر مباحثی همچون استدلال نظریه گرایان و پاسخ به استدلال نظریه گرایان است.
فصل چهارم با عنوان «ضدّ نظریه گرایی: نگاهی از پایین به بالا» تألیف شده که حاوی مباحثی همچون دلیلهای موردپژوهان، موردپژوهی عملی در اخلاق زیست پزشکی، استدلال معرفت شناسانه‌ی موردپژوهی افراطی، فضیلت گرایی اخلاقی، ملاک فضیلت گرایی اخلاقی و... است.
در فصل پنجم «اصل گرایی یا اعتدال در به کارگیری نظریه های اخلاقی» مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در این جهت گونه های اصل گرایی اخلاقی، چارچوب اصل گرایانه، نقد اصلْ گرایی و... تشریح شده است.
در ششمین و آخرین فصل از کتاب حاضر که با عنوان «بررسی های اسلامی» تنظیم شده، دربردارنده مباحثی همچون بررسی نظریه گرایی و استدلال آن، بررسی اختلاف و تکثّر اخلاقی، بررسی کاستی های آرمان سیاسی و تنش میان نظریه‌ی کلان و دموکراسی، روش شناسی مقبول، تمایز فقه و اخلاق و... است.
برشی از اثر
* برخورد شایسته اخلاقی با جسد مردگان
پیکر بی جان مردگان اگر به حال خود رها شود، علاوه بر اینکه عقل اخلاقی انسان حکم می کند که این رفتار احترام آمیز نیست، بعد از مدتی بر اثر فعل و انفعالات شیمیایی فاسد می شود و موجبات ناراحتی، بیماری و آثار انسان ها زنده را فراهم می آورد. پس باید اقدامی کرد؛ ولی پرسش این است که چه اقدامی از نظر اخلاقی صحیح و درست است؟
پاسخ به نحوی کلی و صوری روشن است: اقدامی درست است که هم بی احترامی به جسد نباشد و هم سبب ناراحتی زندگان نشود. هر چند همین پاسخ هم با ارجاع به عاقله مشترک انسانی به دست آمده است، پرسش مهم تر پرسش محتوای و عینی است: مشخصاً چه باید کرد؟ باید جسد را تناول کرد یا آنرا سوزاند یا به دریا سپرد؟
قرآن کریم پاسخ را به عقل مشترک انسانی واگذار کرده است، آنجا که ماجرای درگیری دو پسر آدم یعنی هابیل و قابیل را بیان می کند: «آن گاه که قربانی یکی پذیرفته و آنِ دیگر رد می شود، دیگری {قابیل} که قربانی اش رد شد، بر برادرش خشم گرفت و به او اظهار داشت: حتما تو را خواهم کشت». «پس نفس {اماره} وی او را به قتل برادرش تشویق کرد و وی را کشت و از زیانکاران شد. پس خدا زاغی را بر انگیخت که زمین را می کاوید تا به او نشان دهد چگونه جسد برادرش را پنهان کند. {قابیل} اظهار داشت: وای بر من، آیا عاجزم که مثل این زاغ باشم تا جسد برادرم را پنهان کنم؟ بعد از {زمره} پشیمانان گردید».
خداوند برای اثبات رفتار صحیح اخلاقی در برخورد با پیکر مردگان به مشاهده صحنه درگیری دو زاغ که یکی دیگری را می کشد و جسد او را در خاک پنهان می کند، اکتفا کرده است. این نشان آنست که در استدلال اخلاقی نیازی به چیدن مقدمات برهانی نداریم و برانگیختن فاطمه اخلاقی انسان کافی است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب