4 مولفه بانكداری اسلامی چیست؟
قم رئیس مركز تحقیقات اسلامی مجلس ˮحذف كامل ربا به صورت واقعی از جریان و عملیات بانكˮ، ˮقرار دادن عقود اسلامی در ساختار بانكیˮ، ˮاجرای محتوای واقعی این عقودˮ و ˮنظارت هیئت فقهی با ساز و كارهای حقوقی بر كل روند اجرای عقود در بانك” را چهار مولفه مهم برای شكل گیری بانكداری اسلامی ذكر كرد
آیت الله احمد مبلغی در سمینار بانکداری اسلامی که به صورت مجازی برگزار شد، تصریح کرد: اگر همه یا بعضی از این مولفه های چهارگانه وجود نداشته باشند، بانکداری اسلامی یا اساسا پدید نمی آید و یا اگر نهادی تحت این عنوان شکل بگیرد، یک شکل گیری سطحی، اسمی و فاقد محتوای اسلامی است.
* حذف کامل ربا از جریان و عملیات بانک:
وی ضمن اشاره به مولفه حذف کامل ربا از جریان و عملیات بانک اظهار داشت: ربا خط قرمز دین است و اسلام سود بردن را پذیرفته بلکه بر انجام و توسعه آن تمرکز کرده است اما به هیچ وجه سود بردن از راه ربا را نپذیرفته است.
* قرار دادن عقود اسلامی در ساختار و سازمان عملیات بانکی:
مبلغی در ارتباط با مولفه دوم بانکداری اسلامی اظهار داشت: برخی تصور می کنند وقتی اسلام به دنبال حذف ربا از بانک است، می خواهد دنیایی از سکون، سکوت، عدم فعالیت، عدم سرمایه گذاری و کاهش فعالیت اقتصادی و تعطیل بانک را ایجاد نماید، در حالیکه این تصور اساسا درست نیست، اسلام تمرکز زیادی بر سرمایه گذاری و توسعه دارد و خداوند در قرآن به ایجاد عمران در زمین امر کرده است.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: اگر بتوانیم محتوای فقهی ناظر به بانکداری را به صورت کامل و جامع درک و آنرا به دقت اجراء نماییم، روح تازه ای به آن داده ایم.
مبلغی خاطرنشان کرد: حقیقت این است که قراردادهای اسلامی بسیار گسترده، و از تنوع و انعطاف پذیری زیادی برخوردار می باشد به صورتی که می تواند زمینه های مختلف سرمایه گذاری را به طرق مختلف و متنوعی پوشش دهد.
* اجرای محتوای واقعی عقود اسلامی در بانک
عضو مجلس خبرگان رهبری ضمن اشاره به اینکه تعامل اسمی و ظاهری با عقود اسلامی مساله خطرناکی است، اظهار داشت: ما نباید با اصطلاحات و ادبیات عقود اسلامی بازی نماییم.
مبلغی افزود: برای پیاده سازی حقیقت قراردادهای اسلامی، ابتدا باید قراردادهای اسلامی را به درستی و دقیق بشناسیم و ماهیت آنها را کاملاً درک نماییم، سپس به صورت تخصصی و با استفاده از آراء و متخصصان، حقیقت و محتواهای آنها را در کالبد بانک تعبیه نماییم و سرانجام هم توسط بانک و مسؤلان بانک و هم توسط مشتریان بانک این قراردادهای اسلامی را با دقت در تمام مراحل قرارداد، (از زمان پیدایش تا تمام مراحل روندهایی که برپایه قرارداد انجام می شود)، اجرا نماییم.
* نظارت دقیق هیات فقهی
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس ضمن اشاره به اهمیت نظارت دقیق شرعی عنوان کرد: هیأت نظارت شرعی نباید افتخاری یا مشورتی و تشریفاتی باشد، چونکه چنین هیاتی فایده ای ندارد، بلکه این نظارت شرعی باید در تمام مراحل فرایند قرارداد وجود داشته باشد و کار نظارت را با ابزار حقوقی تضمین کننده به انجام برساند.
وی ادامه داد: بر این اساس اولاً این هیئت باید تأیید کند که در بانک ها همه این مراحل درست تحقق می پذیرند و این درستی در تمام مراحل را امضا کنند و در ثانی، با استفاده از ابزار های حقوقی تضمین کننده، پیگیری های لازم را در صورت بروز هرگونه مشکل یا عدم اجرا یا انحراف از این قراردادها را به انجام برسانند
* سه بخش بانک و نحوه شکل گیری آن در بانکداری اسلامی
مبلغی ضمن اشاره به سه بخش تجهیز منابع، تخصیص منابع و خدمات بانکی، اظهار داشت: عقود اسلامی به شرط فراهم بودن همه شرایط می توانند در دو بخش اول و دوم به صورت معنادار و تأثیر گذاری ماهیت فعالیت بانکی را نشاط و تحرک ستودنی ببخشند.
وی اظهار داشت: بخش تجهیز منابع از سه رهگذر حساب جاری، حساب پس انداز و حساب سرمایه گذاری شکل می گیرد.
* حساب جاری
وی اظهار داشت: حساب جاری، حسابی است که صاحب پول آن را در بانک به منظور حفظ پول خود از یک طرف و درخواست و برداشت آن به سرعت و سهولت از سوی دیگر، و انجام معاملات روزانه به صورت مرتب در بازار معاملات بدون احتیاج به حمل پول از سوی سوم باز می نماید.
وی به ماهیت شناسی پولی که مشتری در بانک بعنوان حساب جاری قرار می دهد، پرداخت و گفت بین فقیهان این پرسش مطرح گردیده است که آیا مبالغی که مشتریان در حساب جاری در اختیار بانک قرار می دهند ودیعه است یا قرض؟
مبلغی ضمن اشاره به اینکه بعضی از فقهای معاصر اهل سنت معتقدند که این نوع سپرده، ودیعه است، اظهار داشت: این در شرایطی است که اغلب فقهای شیعه و سنی معتقدند که این نمی تواند ودیعه باشد بلکه ماهیت قرضی دارد.
وی ادامه داد: آنها برای این مدعا دلایلی ذکر کرده اند که در جای خود باید به آن پرداخت.
* حساب پس انداز
عضو مجلس خبرگان رهبری ضمن اشاره به اینکه حساب پس انداز یک حساب کارآمد و تأثیر گذار در تجهیز و تأمین منابع بانک است، اظهار داشت: شکل دهی فقهی به این حساب در ساختار بانک اسلامی به دو صورت قابل انجام است.
وی در بیان این دو صورت اظهار داشت: اول اینکه تکیه بر قرض الحسنه شود در این صورت اموالی که از سوی صاحب حساب در اختیار بانک قرار می گیرد به ملکیت بانک در می آید و بانک با تاکید بر اموال در اختیار، بر مبنای عقود اسلامی به عرضه تسهیلات اقدام می کند.
وی ادامه داد: در این صورت، صاحب پس انداز هیچگونه فائده و ربحی را از بانک دریافت نمی گیرد چون که ربا تلقی می شود.
مبلغی افزود: راه دوم شکل دهی به این حساب بر مبنای مضاربه است؛ بگونه ای که مشتری بانک بعنوان صاحب سرمایه و بانک بعنوان عامل در این مضاربه ایفای نقش می کنند.
* سپرده سرمایه گذاری
وی اظهار داشت: سپرده سرمایه گذاری در بانکداری اسلامی حسابی است که توسط مشتری در بانک با هدف سرمایه گذاری برپایه یکی از قراردادهای اسلامی گشوده می شود، در سپرده های سرمایه گذاری، در خیلی از مواقع، در واقع دو قرارداد منعقد می شود، یکی قرارداد وکالت بین مشتری و بانک است و دیگری عقدی از عقود اسلامی که بین بانک و یک شخص ثالث بسته می شود.
مبلغی خاطرنشان کرد: طبق قرارداد دوم، فرایند سرمایه گذاری صورت می گیرد و سود بین مالک سرمایه و شخص ثالثی که طرف قرارداد است، توسط بانک توزیع می شود.
* تخصیص منابع
استاد حوزه علمیه قم اظهار داشت: تخصیص منابع عملی است که بانک در تعامل مشتریان به آن اقدام می کند و به باعث آن، منابع در اختیار را در قالب های حقوقی به سمت فعالیتهای اقتصادی، و توسعه و شکوفایی آنها هدایت می کند.
وی افزود: تخصیص منابع یک زمینه بسیار وسیع برای بانکداری اسلامی است، چونکه بر مبنای قراردادهای مختلف اسلامی در این حوزه با مشتریان خود تعامل می کند و فعالیت اقتصادی گسترده ای را در چارچوب این قراردادها شکل می دهد و مضاربه، مزارعه، مساقات، اجاره بشرط تملیک، سلف، جعاله، مشارکت حقوقی، مشارکت مدنی، خرید دیون، قرض الحسنه، بیع تقسیط، سرمایه گذاری مستقیم و عقود مختلف دیگر از این دست می باشند.
منبع: كیت هنری
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب