سلسله گزارش های تبیین تدابیر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
ترویج اسلام ناب در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
به گزارش کیت هنری، مرکز الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت نوشت: در پیش نویس الگوی اسلامی ایرانی پیشرقت در بخش افق ۵۰ سالهِ مد نظر جمهوری اسلامی ایران آمده است که «مردم - عموماً- پیرو قرآن کریم، سنت پیامبر و خاندان (ع) می باشند.» از طرفی اسلام با نهاده شدن عنصر اجتهاد در آن توان مواجهه و قابلیت اجرا در همه عصرها و مکانها را دارد، ازاین رو باید تدبیری اندیشیده شود تا اسلام ناب و بدون پیرایه همراه با مراعات هنجارهای اجتهاد، برای همه مردم بیان و با ابزارها و روشهای فنی مناسب ترویج شود.
به گزارش دفتر ارتباطات مرکز الگوی اسلامی ایرانی، در یکی از تدابیر پیش نویس سند در مورد ترویج اسلام ناب آمده است: «تبیین و ترویج اسلام ناب محمدی -صلی الله ضد و آله- هماهنگ با نیازهای زمان و بر پایه اجتهاد پیوسته و پویا» تدبیری که مبحث آن از مسائل پر چالش جهان اسلام و ایران به آمار می رود، با این توضیح که برخی بر این عقیده هستند که هر چند فهم، تبیین و ترویج اسلام برای مسلمانان لازم است، لیکن گستره شریعت محدود است و گزاره های دین، ناظر به ارتباط انسان و خدا است، با چند مساله محدود دیگر از قبیل عدم تجاوز به حقوق دیگران.
مطابق این نگاه، شریعت گزاره های دینی در وقت فهم، تبیین و ترویج گزاره هایی نیستند که لازم باشد متناسب با مقتضیات روز دیده شود. نو شونده ها به طور عمده در فهرست مسائل مدیریتی قرار می گیرد، چه خارج از بستر شریعت است. در مقابل این باور، باور کسانی قرار دارد که اسلام را در هر نوع شأن از شئون آدمیان، پیاده می کند، تا جایی که حتی گزاره های غیر علوم انسانی را هم متأثر از دین می شمارند.
تدوین کنندگان این تدبیر در پیش نویس الگو، بر این عقیده هستند که اندیشه اعتدال مبتنی براین منظور است. این اعتقاد تاکید دارد که گستره شریعت، با آنچه در باور اول مطرح شده، منحصر نیست و آنرا نوعی سکولاریزم ناموجه تلقی می کنند، چنان که ضد این باور که اندیشه دوم است را افراطی می پندارد؛ بر این اساس به باوری معتدل پایبند است که آنرا مطابق قرآن، روایات و سیره عالمان خاندان (ع) می پندارد.
در این تدبیر، با اشاره به این دغدغه، در فهم تبیین و ترویج اسلام، قید «اسلام ناب محمدی (ص)» از یک سو و «هماهنگ با نیازهای زمان» از طرف دیگر آمده است. به نکته ای حساس بر می خوریم که در تبیین و ترویج اسلام، باید به دور از افراط و تفریط، برخورد کرد و بایستی این دو کار را بر عهده عالمان دینی گذاشت که دراین زمینه تخصص وعلم کافی دارند. ضمناً از آنجائیکه در این تدبیر قید هماهنگ با نیازهای زمان پیشبینی شده، لازم است در فهم اقتضائات و مصالح مردم و کشور در حد وسیع از کارشناسان امین استفاده نمود. راهکار رسیدن به مفاد باور سوم در بخش کشف شریعت الهی نیز، اجتهاد مستمر و پویا (و پایا) است.
در این تدبیر، هدف از تبیین اسلام، بیان گزاره های دینی برخاسته از نصوص (قرآن و روایات) و متون اصیل اسلامی (تألیف شده از جانب عالمان دین) برای عموم مردم است. منظور از ترویج اسلام، تبلیغ و رساندن پیام الهی اسلام، تا مرز تحقق و عملیاتی کردن آیین مقدس است.
هدف از اسلام ناب محمدی (ص)، اسلامِ برخاسته از نصوص معتبر دینی است که توسط عالمان اصیل، از این ادله برداشت می شود. اسلامی که در آن همه جوانب به صورت متناسب و حکیمانه دیده می شود.
منظور از نصوص معتبر، قرآن و سنت پیامبر اسلام (ص) و روایات وارده از خاندان عصمت و طهارت (ع) است. قابل ذکر است هرچند اسلام ناب محمدی، توسط عالمان و عاملان غیر معصوم (ع) فهم می شود، لیکن نباید در تبیین آن از فهم های غیر معرفتی و هنجارشکنانه استفاده نمود. همینطور منظور از هماهنگ با نیازهای زمان، فهم منضبط و فنیِ اسلام است که البته باید باتوجه به اقتضائات روز و حوادث واقعه باشد.
با این تناسب، ضمن حفظ انضباط، قابلیت اجرا را به شریعت اسلام می دهد. در مورد اجتهاد مستمر و پویا، هم باید گفت؛ اجتهاد فعالیت علمی فقیهان اسلام در امتداد کشف شریعت الهی از اسناد معتبر (قرآن، سنت معصوم (ع)، عقل) است. اجتهاد امامیه نهادی جاودان و مستمر و باب آن مفتوح است. این نهاد ضمن پایایی و حفظ هنجارها، پویا (ناظر به اقتضائات زمان ها و مکان ها) هم است.
در بخش آغازین افق پیش نویس سند الگو هم این تدبیر بدین شرح مورد توجه قرار گرفته است: «در سال ۱۴۵۰ هجری شمسی، مردم ایران دیندار، پیرو قرآن کریم و سنت پیامبر و خاندان ـ علیهم السلام ـ و... » افق پیشبینی شده، ریشه در مبانی فکری اسلامی ایرانی دارد که در سند الگو از آنها با عنوان «مبانی نظری» یاد شده است.
توجه به این مبانی، زیربنای فکری این افق را، بهتر مشخص می کند. «برای تحقق جامعه اسلامی، افزون بر دینداری افراد آن، باید نظام ها و مناسبات اجتماعی و عملکرد کارگزاران برپایه اصول و ارزش های اسلامی استوار گردد» و همینطور باید توجه داشت که «تاریخ به سمت آینده ای والا در همه ابعاد مادی و معنوی، با حاکمیت دین حق و عدل و رهبری امام معصوم (علیه السلام) در حرکت است.» افزون بر این دو مبنای نظری، مبناهای فکری دیگری هم در بخش مبنای دین شناختی سند بدین شرح ذکر شده است:
اسلام، نظام جامع معرفتی، معیشتی است که خداوند متعال برای تربیت انسان و تأمین کمال و سعادت دنیوی و اخروی انسانها نازل فرموده است.
اسلام، دین کامل، جهان شمول و نهایی است که به پیامبر خاتم (صلوات الله ضد و آله) وحی شده و بوسیله قرآن کریم، در دسترس بشر قرار گرفته و تفصیل آن در سنت پیامبر و خاندان (علیهم السلام) تبیین شده است.
اسلام، با نظام هستی و سرشت انسان، هماهنگی کامل دارد و نیازهای نظری و عملی، فردی و اجتماعی، و دنیوی و اخروی انسانها را برآورده می سازد. بر این اساس، راهنمای بالندگی، رشد، تمدن سازی، پیشرفت فرد و جامعه است.
اسلام، در قالب مبانی و اصول ثابت و پایدار و برپایه منطق اجتهاد، در عرصه های اعتقادی و معنوی و علمی و اخلاقی و شریعت و با توجه به مصلحت و دیگر عناصر انعطاف پذیر آن، توان پاسخگویی به نیازهای نوشونده زمانی و مکانی را دارد.
اسلام، برخردورزی و بهره مندی از دانش و تجارب انسانی تاکید می کند. وحی، مایه شکوفایی عقل به شمار می آورد. از ین جهت، تمدن سازی و پیشرفت اسلامی، بر اصول و ارزش ها و آموزه های اسلامی و عقل و دانش بشری تکیه دارد.
در هنگام ترسیم هر نقشه و برنامهای برای پیشرفت کشور، نقش شناخت مسائل در ارتباط با مبحث تاثیری اثرگذار در روند کار خواهد داشت. در تدبیر پیشبینی شده نیز، با توجه به این که به اجتهاد مستمر باتوجه به مقتضیات زمان و هنجارها پرداخته است.
اهم مسائل موجود در این حیطه عبارتند از:
شریعت الهی اسلام - بعنوان بخشی از دین که عموماً به افعال مکلفین تعلق می گیرد - مجموعه ای از احکام به هم پیوسته ای است که نباید مبتلابه ضعف، نقص یا تبعیض در اجرا گردد؛ و این وظیفه عالمان و فقیهان است که الگویی کارآ، پایا و پویا از شریعت را دراختیار حاکمیت و کارگزاران اسلامی قرار دهند و ایشان اجرایی شدن کامل و تامّ، آنرا وجهه همت خویش قرار دهند.
در معارف دینی اسلام، اخوت، تعاون و احسان، اصول روابط فردی، اجتماعی و بین المللی تعریف شده است. با این همه، این اصول آن گونه که باید در ساحت نظر و عمل مورد توجه واقع نشده است. به همین دلیل، مطالعات اسلامی در این عرصه، مثل رفتارهای عینی و خارجی، خالی از افراط و تفریط نبوده است. بر این بنیان، تبیین نظری اصول یاد شده، در ساحت هایی که بیان گردید، از مسائل مهم حوزه فقه و حقوق اسلامی به صورت عام و اندیشکده فقه و حقوق اسلامی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است.
«از فقه تا قانون» مساله ای است که علیرغم لزوم پرداختن به آن، در بعد نظر و اجرای آن در بعد عمل، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بر طبق این، لازم است بنیان مسائل و محتوا را از فقه گرفت و آنرا در چارچوب ساختار قانون - با ملاحظه همه بایستگی ها و شایستگی های تقنین- عرضه کرد.
بر اساس مطالب مذکور فوق بنظر می رسد که برخی الزامات تحقق این تدبیر به شرح زیر باشد:
۱- تربیت نیروی کافی از درون حوزه ها که توان اجتهاد پایا و پویا، داشته باشند.
۲- تربیت نیروی واجد شرایط تبلیغ، وجود رسانه مورد اعتماد مردم در دست کارشناسان مذهب.
۳- وجود نهادهای رصد و پاسخ به شبهات و دفاع از تراث.
دستاورد مورد نظر تدبیر مورد بحث در پیش نویس سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، زمینه سازی برای رسیدن به افق متناظر به تدبیر است و برای اجرایی شدن آن نقش نخبگان حوزوی، دانشگاهیان متدین و کارشناسان رشته ها و رسانه ها را باید در نظر گرفت.
منبع: كیت هنری
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب