گزارش تشریحی- تصویری مهر؛
روایت سید مرتضی هنوز ادامه دارد
به گزارش كیت هنری گنجینه مستند بنیاد روایت مجموعه ای غنی و بی نظیر از بریده فیلم های مستندی است كه از سال های فعالیت سیدمرتضی آوینی تا به امروز گردآوری و اخیرا سامان دهی شده است.
خبرگزاری مهر -گروه هنر-فریبرز دارایی؛ شاید این روزها هم بتوان سیدمرتضی آوینی را در حین كار كردن دید، وقتی پشت میز تدوین موویلای قدیمی اش نشسته و در حال تدوین فیلم هایی است كه با بروبچه های گروهش ضبط كرده بودند؛ با سعید فراقی، پیرهادی، مصطفی دالایی و قاسم بخشی.
شاید بتوان او و گروهش را در پاترول زرد رنگشان دید كه به نقاط مختلف جنگی سفر می كردند تا «روایت فتح» را به تصویر بكشند؛ مجموعه ای كه سرآغاز شكل و روایتی متفاوت و تأثیرگذار در جریان مستندسازی آنهم مستندسازی با مبحث جنگ و دفاع مقدس شد.
شاید بتوان آقا مرتضی را در لحظات پایانی این زندگی فانی دید؛ گام های آخرینی كه در قتلگاه فكه برداشت.
بازدید از گنجینه مستند بنیاد روایت كه آرشیوی غنی از منابع و فیلم های مستند است، بهانه ای شد برای تجربه مرور این لحظات. ازاین رو سری به ساختمان بنیاد روایت در ابتدای خیابان شهید سپهبد قرنی زدیم و همراه با محمد محمدی مدیر روابط عمومی بنیاد به سمت اتاق هایی رفتیم كه روزی روزگاری شهید اهل قلم در آنها به همراه اعضای گروهش فعالیت می كرد.
ایستاده در دل «روایت فتح»
به كنار نیسان پاترول گروه «روایت فتح» رسیدیم. رضا دشتی مسئول دفتر گروه مستند روایت فتح همراهمان شد؛ جوانی خونگرم كه با ذره ذره وجود خود به جایی كه در آن حضور داشت عشق می ورزید و نسبت به آن تعصب داشت. برای خودش تاریخچه شفاهی گروه مستند روایت فتح بود.
در این لحظات صدای آقا مرتضی در ذهن مان می پیچد؛ گویی در دل «روایت فتح» ایستاده ایم.
وارد فضای قدیمی «روایت فتح» شدیم؛ سه اتاق در كنار هم كه به قول دشتی تلاش شده بود تا همان حال و هوای قدیم ترها و زمانی كه آقا مرتضی در آنها فعالیت می كرد داشته باشد؛ «سعی كردیم از روی تصاویری كه از آن موقع وجود داشت، اتاق كار آقا مرتضی را بچینیم.»
بر دیوارهای راهرویی كوچك كه درهای ورودی سه اتاق در آن وجود داشت، تصاویری از سید مرتضی آوینی، گروه تهیه و تولید مستند «روایت فتح» و تصاویری از لحظات انتهای عمر آقا مرتضی و لحظه شهادت وی در «قتلگاه فكه» روی دیوار نصب بود. «عكس های لحظه شهادت را اصغر بختیاری مدیرتولید و دستیار تصویربرداری مستند «روایت فتح» گرفته بود»، جمله ای است كه دشتی در توضیح تصاویر آخرین لحظه حضور فیزیكی سید مرتضی آوینی در این دیار خاكی می دهد و ناخودآگاه صدای شهید اهل قلم را می شنویم كه می گوید: «آنان را كه از مرگ می ترسند، از كربلا می رانند.»
«برخی از دوستانی كه در عكس ها هستند، شهید شدند، برخی جانباز هستند و برخی هم همچنان مشغول به فعالیت»، با توضیحاتی رضا دشتی از هر سه اتاق دیدن كردیم. یكی از اتاق ها تمامی وسایل و امكاناتی را كه سید مرتضی و گروهش برای ضبط و فیلمبرداری و همینطور تدوین استفاده می كردند، در خود جای داده بود؛ وسایلی كه بعضی از آنها دیدنشان خالی از لطف نبود چونكه این روزها دیگر برای فیلمبرداری و ضبط تصاویر از آنها استفاده نمی شود؛ از كیسه تعویض فیلم، كمربند باطری و دوربین هایی كه هركدام برای خود وزنی داشتند.
میز تدوین موویلا هم در این اتاق برای خود جلوه ای خاص داشت.
دشتی به این مورد اشاره می كند كه آقا مرتضی به موازات فعالیت خود به تربیت نیرو برای تهیه و تولید فیلم های مستند می پردازد؛ از فیلمبردار و صدابردار تا عوامل دیگر و خروجی این فرایند آموزشی بسیار تأثیرگذار بوده است.
گنجینه ای در قلب «روایت فتح»
بعد از تجربه متفاوتی كه از فضای كاری شهید اهل قلم داشتیم، با همراهی احمد اخباری مدیر پروژه گنجینه مستند بنیاد روایت به سمت فضایی رفتیم كه برای این كار مهیا شده بود.
ساختمانی مجزا در انتهای حیاط بنیاد؛ در داخل ساختمان به در ورودی گنجینه رسیدیم؛ روی كفش هایمان روكش كشیدیم و وارد فضا گنجینه شدیم.
قفسه هایی منظم در تمامی بخش ها دیده می شد كه در خود آرشیوی از فیلم های یوماتیك، نگاتیوهای مختلف و هاردهایی بود كه فیلم ها و تصاویر در آنها ذخیره شده است. به قول اخباری دمای این فضا برای حفظ درست آرشیو باید نهایتاً ۲۱ درجه سانتیگراد باشد.
در حین تماشای قفسه های مختلف، اخباری توضیحاتی درباره این آرشیو پرارزش عرضه می داد. وی می گوید: خیلی از نگاتیوهایی را كه در حال از بین رفتن بودند جمع آوری كردیم و تبدیل فیلم ها و نگهداری منابع كارهای مهمی است كه در این گنجینه انجام می دهیم. در اینجا بالای هزار حلقه نگاتیو از سال های بعد انقلاب و حتی تصاویر قبل از انقلاب داریم و حدود ۲۰ هزار ساعت تصویر از زمان جنگ داریم.
به گفته اخباری در این گنجینه فضای نگهداری و بخش های مختلف آرشیو در یك واحد متمركز شده اند تا به راحتی در دسترس قرار بگیرند.
«رحلت امام (ره)»، «مستند برای آزادی»، «آموزش سینك صدای فیلم با میز موویلا توسط بهروز افخمی»، «موسیقی های مختلف، سرودها، سمفونیك، كلاسیك محلی»، «مصاحبه مطبوعاتی با شاه و اردشیر زاهدی سال ۴۸»، «پهباد حلقه ۲ همراه با صدای ابراهیم حاتمی كیا»، «پشت صحنه فیلم «موج مرده» ابراهیم حاتمی كیا» همچون عناوینی است كه روی حلقه های نگاتیو یا نوارهای كاست و یا فیلم های بتاكم اس ایكس ثبت شده اند.
اخباری درباره اینكه آثار حاضر در آرشیو از چه راه هایی جمع آوری شده اند، توضیح می دهد: در مجموعه هایی كه بحث نظامی دارند زیاد به آرشیو توجه نمی شد، البته بخشی از این مورد به خاطر نگاه «فعالیت برای رضای خدا» بود كه این مجموعه ها داشتند، بنابراین بخشی از فیلم ها از بین رفته اند. بخشی از آرشیو موجود را خودمان داشتیم و بخش های دیگر را هم در رایزنی با مجموعه های مختلف دریافت كردیم.
وی با اشاره به اینكه گنجینه امكان افزایش ظرفیت را دارد به شرط اینكه دستگاه ها و نهادهای مختلف همكاری كنند، می گوید مهمترین كاری كه در گنجینه آرشیو مستند بنیاد روایت فتح انجام می شود این است كه تمام این آثار وارد هوش مصنوعی می شوند تا قابل استفاده شوند.
بعد از اینكه گشت كاملی در فضای گنجینه زدیم از همان دری كه وارد شدیم به فضای دیگری رفتیم كه در آن اتاق های بازنگری برای جستجوی عناوین مختلف در آرشیو، سیستم اتالوناژ، كچ روم، اتاق میز موویلا و اسكنر نگاتیو و اسكن صدا، وجود داشت. فضایی كه طی آن تمامی منابع برای ذخیره سازی در هوش مصنوعی تبدیل به فرمت های روز می شوند. اخباری در بخش پایانی بازدید از این فضا هم می گوید كه از چند كشور متقاضی هستند تا در بحث اتالوناژ فیلم ها با آنها همكاری نماییم.
گنج ما مانند چاه نفت است
بعد از این بازدید به سمت دفتر روح الله رفیعی مدیر گروه مستند روایت فتح می رویم كه در شكل گیری این گنجینه نقش بسزایی دارد. وی با اشاره به اینكه ایده ای جمعی سبب شكل گیری گنجینه مستند شده است، می گوید: قاعدتاً پس از ۴۰ سال جمع آوری و آرشیو كردن، الآن زمانش بود كه این آرشیو متمركز شود تا بهره بیشتری از آن برد. دوستان پیش از ما هم این ایده را داشتند تا آرشیو را متمركز كنند كه به علل مختلف نشد. تعاملی كه بین بچه های گروه مستند و بنیاد شكل گرفت، ثمره اش این گنجینه شد.
وی تاكید می كند: گنج ما مانند چاه نفت است؛ هدف ما فقط استفاده از نفت خام نیست، در نتیجه نگاه مان به گنجینه فقط آرشیوی نیست بلكه علاوه بر فیلمسازان به حوزه های مختلف نظیر نویسندگان، دانشگاه و قشر دانشگاهی خدماتی را عرضه می دهیم تا تولید علم هم صورت گیرد. چونكه تاكنون در حوزه جامعه شناسی و مردم شناسی جنگ محصولی عرضه نداده ایم. ما ارزش هایی در طول جنگ داشتیم كه سرمایه انسانی بوده ولی هیچ وقت پس از جنگ این سرمایه انسانی استفاده نكردیم.
رفیعی اعتقاد دارد در حوزه استراتژیك و تصمیم سازی هم احتیاج به منابع گنجینه مستند بنیاد روایت وجود دارد چونكه تصمیم های بزرگی در طول جنگ گرفته شده كه می توان با روش شناسی این تصمیم گیری های بزرگ و شبیه سازی آنها در تصمیم گیری های فعلی كشور، علاوه بر آموزش تصمیم گیری درست به مردم و مدیران و مسؤلان، خیلی از مشكلات را مرتفع كرد.
مدیر گروه مستند روایت فتح در ادامه سخنان خود یادآور می شود: ما منابع مختلفی داریم كه در بدترین شرایط و در دست مردم نگهداری می شود كه سرمایه همه مردم كشور است و به خاطر اینكه اعتمادی وجود نداشت حاضر به عرضه این منابع به مكان یا سازمانی نبودند. یكی از مزایای گنجینه این است كه وقتی دوستان از مراكز و سازمان مختلف توانایی و خصوصیت های گنجینه را از نزدیك می بینند، منابع خویش را در اختیار قرار می دهند.
یك تعامل «مستند» با صداوسیما
وی درباره چگونگی تعامل با سازمان صدا و سیما و استفاده از منابعی متناسب سازمان برای گنجینه مستند روایت و همینطور سازمان ها و نهادهای دیگر اظهار می كند: خوشبختانه این تعامل شكل گرفته است. جهاد آرشیو بسیار قدرتمندی دارد كه جهت استفاده از این آرشیو تعامل بوجود آمده است. همینطور با مركز اسناد دفاع مقدس تعامل با تولید محصول مشترك شكل گرفته و مقرر است ۱۹ مستند تولید شود. با صدا و سیما هم این تعامل شكل گرفته و بخشی از منابع ما در تلویزیون هم موجود است. الان تعاملی را با آرشیو سازمان برقرار كرده ایم و قصد رسیدن به یك هم افزایی در حوزه جنگ را داریم.
رفیعی تاكید می كند كه گنجینه مستند روایت در خاورمیانه بی نظیر و در آسیا و اروپا كم نظیر است.
«دستور كار ما این است كه در سال ۹۹ از تولید رساله های دكترا با مبحث نگاه دینی در حوزه سینما با هدف روشمند كردن نگاه سیدمرتضی آوینی در سینما حمایت كنیم»؛ مدیر گروه مستند روایت فتح با بیان این جملات بیان می كند كه «مرتضی آوینی برآیند شناخت دقیق از فلسفه غرب بوده، شناخت دقیق از نگاه دینی ناب بوده، شناخت دقیق هنرمندانه بوده كه هم اینها در كنار هم تبدیل به سید مرتضی آوینی می شود.»
نكته قابل توجه این است كه تمامی بازدیدها و صحبت هایی كه داریم ختم به یك نام می شوند؛ سید مرتضی آوینی.
«روایت فتح» محدود به آوینی نبود
اما رفیعی به مبحث قابل اهمیتی اشاره می كند؛ «اگر ما بگوییم كه روایت فتح فقط سید مرتضی آوینی است در حق دیگران اجحاف كرده ایم؛ نمی توانیم روایت فتح را ببینیم و مصطفی دالایی را نادیده بگیریم. نمی توانیم روایت فتح را ببینیم و مهدی همایونفر را نبینیم، قرار گرفتن این افراد در كنار هم «روایت فتح» را شكل داد و نگاه اشراقی سید مرتضی را در آن جاری كرد.»
این مدیر گروه مستند روایت فتح اعتقاد دارد كه یكی از اهدافی كه باید در گنجینه مورد توجه قرار گیرد این است كه این دفعه در زمینه سینمای دینی و اشراقی از عمل به نظریه دست پیدا نماییم و نظریه های جدیدی را عرضه دهیم كه در مجامع هنری محل اعتنا داشته باشند.
وی به مذاكراتی كه با دانشگاه تهران شده اشاره می كند كه سبب شكل گیری تفاهم نامه هایی مشترك در استفاده از منابعی كه در اختیار است، شده است.
رفیعی همینطور به تربیت نیرو در گروه مستند روایت فتح اشاره می كند و توضیح می دهد: ما ۳ سطح آموزش داریم؛ سطح مقدماتی كه از راه مجموعه های موازی و همسویمان پیگیری كردیم. دوم سطح تكمیلی داریم كه به صورت مجازی و آنلاین و از راه خودمان انجام می شود. سومین سطح پیشرفته است كه برای رسیدن به این سطح به دنبال ایجاد مدرسه هنر هستیم. نگاه مان این است كه مدرسه هنر بین المللی باشد و از حضور استادان سطح بالای بین المللی هم بهره ببریم. زیرساخت های مدرسه را مهیا كرده و امكانات ارتباطاتی هم بررسی شده و كار آماده اجرا است. البته در بحث آموزش، آموزش همراه با تولید مدنظر ماست.
وقتی این سخنان درباره علم و آموزش سینمای دینی و اشراقی ادا می شوند، صدای شهید آوینی در ذهن می پیچد كه می گوید: «هنرمند رازدار خزائن غیب است و زبان او زبان تمثیل است؛ پس باید رمز و راز ظهور حقایق متعالی و كیفیت حضور و ظهور امر قدسی را در جهان بشناسد، او باید با بصیرت قلبی راز تمثیل حقایق ملكوتی را بیابد و این یافتن به مفهوم علم پیدا كردن نیست.»
از تأكیدات رفیعی در ادامه صحبت هایش این است كه یكی از اهداف گنجینه در همكاری با جهاد این است كه برای ۳۰ سال آینده هم منابعی را از دستاوردهای و فعالیتهای شكل گرفته در طول ۴ دهه انقلاب اسلامی، ایجاد كند؛ نظیر اردوهای جهادی كه به رفع محرومیت و گسترش آبادانی منجر گردیده است و بعنوان یك فناوری انقلاب اسلامی و الگو در كشورهای مختلف آمریكای لاتین یا آسیا و اروپا مورد استفاده قرار گرفته است.
صحبت از بودجه مورد نیاز برای بسط و گسترش گنجینه می شود و در این خصوص رفیعی به این مورد اشاره می كند كه مهم برای ما این است كه در ابتدا باید نسبت به توانایی خود شناخت پیدا نماییم و با تصمیم گیری درست و همدلی، با حداقل ها بهترین ها را انجام دهیم؛ ما با حداقل ها به بهترین شكل ممكن گنجینه و آرشیو را شكل دادیم.
وی در ادامه به این نكته هم می پردازد كه نظام نامه «گنجینه مستند روایت» بگونه ای تدوین شده تا به صورت مستقل فعالیت داشته باشد و با تغییر مدیریت ها فعالیتش دستخوش تغییر نشود.
گپ و گفت با مدیر و دست اندركاران گروه مستند روایت فتح تمام می شود و آرام آرام راه خروج را در پیش می گیریم.
نگاهی به پشت سر و جایی كه نیسان پاترول گروه «روایت فتح» قرار دارد می اندازیم، با آقا مرتضی و همراهانش كه سوار خودرو هستند، وداعی باردیگر می نماییم و او هم با صدای خود برای بدرقه به ما می گوید: «مگر عشق را جز در هجران و فرقت و غربت می توان آموخت؟ پس این درد فراق همه هستی آدمی است و مایه‌ی اصلی هنر هم همین غربت است كه با اوست از آغاز تا انجام.»
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب